Diagnoza zaburzeń integracji sensorycznej (SI) jest złożonym procesem, mającym na celu zidentyfikowanie trudności w przetwarzaniu bodźców sensorycznych i ich wpływu na codzienne funkcjonowanie dziecka lub dorosłego. Przeprowadza ją wykwalifikowany terapeuta SI, a jej wyniki są podstawą do opracowania indywidualnego planu terapii.
Kto Przeprowadza Diagnozę SI?
Diagnozę integracji sensorycznej przeprowadzają specjaliści w tej dziedzinie – terapeuci SI. Ważne jest, aby wybrać osobę z doświadczeniem i odpowiednimi kwalifikacjami, posiadającą ukończone szkolenia II stopnia w zakresie integracji sensorycznej.
Etapy Diagnozy SI
Proces diagnozy SI zazwyczaj składa się z kilku etapów:
- Szczegółowy wywiad z rodzicami/opiekunami: Terapeuta zbiera informacje dotyczące przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka, jego historii medycznej, obecnych diagnoz, zachowania w różnych sytuacjach sensorycznych i codziennych aktywnościach. Terapeuta może pytać o:
- Przebieg ciąży i porodu.
- Kamienie milowe rozwoju (kiedy dziecko zaczęło siadać, chodzić, mówić).
- Przebyte choroby i obecne problemy zdrowotne.
- Reakcje na bodźce sensoryczne (dotyk, dźwięk, światło, zapachy, smaki, ruch).
- Funkcjonowanie w domu, przedszkolu/szkole.
- Trudności w jedzeniu, ubieraniu się, zasypianiu.
- Zachowania społeczne i emocjonalne.
- Kwestionariusze sensomotoryczne: Rodzice (lub osoba diagnozowana) wypełniają szczegółowe kwestionariusze, które pomagają określić, jakie obszary funkcjonowania dziecka/dorosłego wymagają uwagi. Kwestionariusze mogą dotyczyć:
- Wrażliwości na dotyk (np. metki ubrań).
- Reakcji na dźwięki.
- Tolerancji ruchu.
- Poziomu aktywności.
- Umiejętności planowania i wykonywania ruchów.
- Obserwacja kliniczna: Terapeuta obserwuje zachowanie dziecka/dorosłego podczas swobodnej zabawy i w odpowiedzi na celowo proponowane aktywności ruchowe i dotykowe. Ocenia:
- Kontakt wzrokowy.
- Dzielenie pola uwagi.
- Sposób poruszania się i postawę ciała.
- Koordynację ruchową i równowagę.
- Reakcje na bodźce sensoryczne.
- Sposób zabawy.
- Napięcie mięśniowe.
- Planowanie ruchowe.
- Rozumienie poleceń.
- Testy standaryzowane (jeśli wiek i rozwój pacjenta na to pozwalają): Terapeuta może przeprowadzić standaryzowane testy, takie jak:
- Testy Integracji Sensorycznej i Praksji (SIPT): Oceniają różne aspekty przetwarzania sensorycznego i funkcji motorycznych u dzieci w wieku od 4 do 9 lat.
- Evaluation in Ayres Sensory Integration (EASI): Nowsza bateria testów, w fazie wprowadzania w Polsce.
- Próby kliniczne: Ustrukturyzowane zadania motoryczne, oceniające sprawność i reakcje na bodźce. Przykładowe próby:
- Test Praksji na Komendę Werbalną (ocena planowania motorycznego wg instrukcji słownej).
- Test Imitacji Pozycji (ocena planowania ruchu w oparciu o pokaz).
- Test Lokalizacji Bodźca (ocena percepcji czuciowej).
- Test Kinestezji (ocena czucia ułożenia kończyn górnych).
- Test Oczopląsu Porotacyjnego (ocena stanu układu przedsionkowego).
- Analiza wyników i opracowanie raportu: Terapeuta analizuje zebrane informacje z wywiadu, kwestionariuszy, obserwacji i testów. Sporządza szczegółowy raport, który zawiera:
- Opis zidentyfikowanych trudności sensorycznych.
- Wyniki testów i obserwacji.
- Wnioski dotyczące poziomu integracji sensorycznej.
- Rekomendacje dotyczące dalszych kroków, w tym propozycję planu terapeutycznego.
- Omówienie raportu z rodzicami/opiekunami: Terapeuta omawia z rodzicami/opiekunami wyniki diagnozy, wyjaśnia przyczyny trudności i proponuje indywidualny plan terapii.
Przygotowanie do Diagnozy
Do diagnozy SI nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Warto jednak:
- Zabrać ze sobą wyniki wcześniejszych badań i opinii specjalistów (np. od neurologa, logopedy, psychologa).
- Przypomnieć sobie przebieg ciąży, porodu i wczesnego rozwoju dziecka.
- Zabrać obuwie na zmianę oraz luźne, wygodne ubranie, które nie będzie krępowało ruchów dziecka.
Podsumowanie
Diagnoza integracji sensorycznej to proces, który wymaga czasu i zaangażowania, ale jest niezbędny do zrozumienia trudności dziecka/dorosłego i zaplanowania skutecznej terapii. Dokładna diagnoza, oparta na obserwacji, testach i wywiadzie, pozwala na opracowanie indywidualnego planu terapii, dostosowanego do specyficznych potrzeb pacjenta.
